Toekomst van de ouderenzorg
De vergrijzing kunnen we niet stoppen. De toename van het aantal ouderen betekent ook meer mensen met chronische aandoeningen en meerdere aandoeningen tegelijk (multimorbiditeit), incontinentie, polyfarmacie (het gebruik van meerdere geneesmiddelen tegelijk). Een deel van de ouderen heeft daarnaast sociale problemen, zoals eenzaamheid. Uit onderzoek blijkt dat 86% van de ouderen zich zorgen maakt over de toekomst van de ouderenzorg.
Kortom: een groeiende en meer gecompliceerde zorgvraag en daarmee dus ook een toename van de zorguitgaven (gemiddeld 3% per jaar)! En dat is niet het enige grote probleem! Het aantal zorgprofessionals neemt af! We moeten de zorg dus anders gaan organiseren:
- dichter bij huis;
- meer digitaal;
- focussen op preventie;
- meer eigen verantwoordelijkheid.
De ouderenzorg is al bezig te veranderen en gaat daarmee voorlopig door. Verschillende ontwikkelingen zijn al gestart: ouderen blijven langer thuis wonen, de rol van de zorgverlener verandert en er wordt meer nadruk gelegd op het voorkomen van een slechte gezondheid op oudere leeftijd (preventieve ouderenzorg).
Thuis oud worden
Ouderen blijven vaker en langer thuis wonen. Het aantal ouderen dat in een instelling woont, daalt gestaag. Dat komt doordat de voorwaarden voor een opname in een instelling zijn aangescherpt. Het komt ook doordat mensen gezonder oud worden. Onder hen zijn ook ouderen die weliswaar kwetsbaar zijn in hun woonsituatie, maar (nog) niet in een verpleeghuis willen of kunnen wonen. Ouderen met een geringe zorgvraag worden niet meer tot een zorginstelling toegelaten. Met een PersoonsGebonden Budget is het mogelijk om ouderen met een zwaardere zorgvraag thuis te laten wonen. Familieleden, mantelzorgers, buren, vrienden en bekenden wordt dan gevraagd te helpen.
Groeiende zorgvraag van migranten
De verwachting voor 2050 is dat in dat jaar 520.000 migranten van de ouderenzorg gebruik zullen maken. Het aantal zorgprofessionals onder migranten neemt eveneens toe.
Veranderende rol van de zorgverlener
Niet alleen bieden zorgprofessionals, werkend in loondienst, hun diensten aan. Steeds meer zorgverleners werken als ZZP-er in de Particuliere Thuiszorg. Ze werken met korte lijnen en kunnen snel Zorg op Maat verlenen. Ze stellen de cliënt centraal!
Cliënt staat centraal (Zorg op Maat)
De cliënt en diens sociaal netwerk zijn het uitgangspunt. De thuiszorg inventariseert wat de cliënt nodig heeft en waarin diens eigen netwerk niet kan ondersteunen. De cliënt beheert het eigen medische dossier en geeft toegang daartoe aan de zorgverleners en diegenen die hij wenst.
Technologie in de thuiszorg
Het betreft beeldcommunicatie, monitoring, robotisering, zelfzorg, big data, edutainment en verschillende digitale platforms voor medische samenwerking. De zorgmedewerkers gebruiken deze technologie om meer zorg op afstand te kunnen leveren en deze af te stemmen met collega professionals van andere organisaties. De oudere ontvangt thuis digitaal adviezen, bijv. om tijdig de medicatie in te nemen, de afspraak voor de arts niet te vergeten enz.
Technologie in ziekenhuizen, instellingen enz.
De receptie van het ziekenhuis: niet bezet door een vriendelijke receptionist(e), maar door een vriendelijk knikkende robot. Die herkent uw gezicht van uw vorige afspraak, noemt u bij uw naam, zegt u bij wie en waar u uw afspraak heeft en begeleidt u. In de gang ontmoet u een robot die beddengoed verschoont en patiënten optilt. En in de operatiekamer voert een robot de operatie uit. Met een daling van het aantal zorgprofessionals is deze ontwikkeling hard nodig. Deze ontwikkeling roept echter weerstand op, omdat gevreesd wordt dat typisch menselijke waarden, zoals vertrouwen en persoonlijke benadering, verloren gaan.
Kosten ouderenzorg bij in huis wonen
De kosten van ouderenzorg stijgen enorm. Verwacht wordt (bij voortzetting van de huidige ontwikkeling) dat in 2050 maar liefst 8,2% van het Bruto Binnenlands Product aan langdurende zorg wordt besteed. Nederland is daarmee op dat moment met afstand de grootste stijger aangaande publieke uitgaven voor langdurende zorg. Er zullen dus oplossingen gevonden moeten worden, bijv. in een vermindering van de systeem- en overheadkosten.
Overheid verbindt en faciliteert
De zorg wordt steeds meer geïntegreerd in de maatschappij (participatiesamenleving). De nadruk wordt gelegd op de burger, gezondheid, goede zorg en het zelf de regie voeren (zelfmanagement). De overheid ontzorgt niet, maar kiest voor een verbindende en faciliterende posite. Ze brengt alle partijen samen met als doel de vernieuwing leven in te blazen en de thuiszorg te (her)organiseren.
Toenemende nadruk op welzijn
Gaandeweg ontstonden en ontstaan nieuwe opvattingen over de kwaliteit van het leven en de gezondheid. Te denken valt daarbij aan: lichamelijk en psychisch welbevinden, deelname aan de samenleving en intermenselijke relaties, persoonlijke ontwikkeling, eigen regie voeren, kennen en inzetten van rechten en belangen, spiritualiteit en materieel welzijn.
Netwerkverbanden
Er moet een steeds nauwere samenwerking plaatsvinden bij het ontwikkelen, aanbieden en gebruiken van opgedane kennis en ervaring. Steeds meer ontwikkelen zorgorganisaties en maatschappelijke initiatieven voor een platform of een kennisbank.
De bereidheid van ouderen om elkaar onderling te helpen, is groot. Veertig procent van de 65-plussers helpt op dit moment wel eens een oudere in de directe omgeving als die hulp nodig heeft. Bijna 2/3 van de mensen is bereid iemand te helpen met bijv. persoonlijke verzorging of aankleden. Dit beperkt zich echter meestal tot de partner en de (klein)kinderen. Voor ouders, zussen, broers, of een goede vriend(in) neemt de bereidheid snel af.
Sterke toename van ouderen die intensieve hulp nodig hebben
Op 23 juli 2023 waarschuwde ABNAMRO in een rapport dat de kosten voor intensieve ouderenzorg voorlopig in een rechte lijn stijgen. Volgens het rapport heeft de groep 80-plussers in 2030 een volume van 1.229.000 mensen. Dat is 38% hoger dan nu. En dat is een groot probleem. Ouderen moeten langer thuis blijven wonen, omdat er doodeenoudig geen plekken vrij zijn in de verzorgingstehuizen. De voorgenomen nieuwbouw voor woningen loopt achter op de planning. Dat maakt dus dat er in de nabije toekomst een groot tekort aan seniorenwoningen zal zijn. Na lang wachten wordt er nu, eindelijk, beleid gemaakt voor deze zeer snel groeiende en ook kwetsbare groep mensen. De resultaten van het ingezette beleid zullen niet meteen zichtbaar worden. Dat betekent dat er nu tijdelijke oplossingen moeten komen om de ouderenzorg op te vangen. Echter, nu het kabinet gevallen is, maken seniorenorganisaties zich ernstige zorgen dat de ingezette plannen voor wonen en zorg stil komen te liggen of vertraging oplopen. En zo bevindt zich de (toekomstige) oudere tussen wal en schip: de groep ouderen neemt sterk toe, er is een toenemende zorg naar vraag en ondersteuning, met daarnaast de beperkte beschikbare zorgcapaciteit.
Meer over: