Testament, schenking of gift? Wat moet u als AOW’er weten?
We weten allemaal dat er een dag komt dat we er niet meer zijn. Waarom schuiven zo veel mensen het nadenken van een testament dan voor zich uit? En dat terwijl we eigenlijk allemaal wensen dat alles goed geregeld is voor onze dierbaren als we er niet meer zijn.
Een op maat gemaakt testament kost tijd. Nadenken over wat u wel of niet wenst is belangrijk voor u en uw dierbaren. Samen met uw notaris komt u tot een goede weergave van uw wensen. De kosten voor een testament beginnen gemiddeld rond de € 650,00 inclusief btw. Dat is echter afhankelijk van uw wensen en de situatie. Het is goed prijzen te vergelijken: ieder notariskantoor heeft een eigen prijs en service.
Klik snel door naar:
- Wat is een testament?
- Wat kunt u vastleggen in een testament?
- Wat is een levenstestament?
- Wilsbekwaam
- Eén testament is van betrekking op één persoon
- Samenwonen: wat betekent dat voor uw testament?
- Toekomstige situaties opnemen
- Kindsdeel ná overlijden partner
- Verblijvingsbeding
- Privéclausule
- Partner of kinderen onterven
- Digitale bestanden en social media accounts
- Executeur
- Bewindvoerder
- Bancaire volmacht
- Testament veranderen
- Wat is een codicil?
- Soorten wilsverklaringen
- Wat is een schenking?
- Verhoogde vrijstelling
- Bedrijfsopvolgingsregeling en vrijstelling
- Erfbelasting
- Opvullegaat testament
- Nu schenken of later vererven?
- Overlijden kort na de schenking
- Wat is een gift?
- Periodieke giften
- Gewone giften
- Natuurlijke verbintenis
- Uitvaartverzekering
- AOW-overlijdensuitkering
- Wlz-clausule voor als u eventueel naar een verpleeghuis moet
Wat is een testament?
In een testament wordt vastgelegd wat er gebeurt met uw bezittingen ná uw overlijden. Dat legt u notarieel vast.
Indien er géén testament opgemaakt is, dan verloopt de erfenis via wettelijk vastgelegde regels. Bij gehuwden gaat de gehele erfenis naar de partner. Indien er kinderen zijn, dan ontvangen zij hun kindsdeel ná overlijden van de langstlevende. Indien er geen kinderen zijn, dan zijn broers en zussen de erfgenamen, samen met de ouders (indien deze nog in leven zijn). Indien een broer of zus al overleden is, ontvangen de kinderen daarvan het erfdeel. Bij afwezigheid van broers en zussen, worden ooms en tantes de erfgenamen. Indien deze volgorde u aanspreekt, hoeft u geen testament op te maken. Indien u echter iemand anders of anderen wilt beërven, als u een eigen woning bezit, als er geen kinderen uit een (eerdere) relatie zijn, als u belastingvoordeel wenst, eventueel nog andere wensen heeft of helderheid voor uzelf en uw nabestaanden wenst, dan is een testament nagenoeg onmisbaar.
Wat kunt u vastleggen in uw testament?
Uitsluitend u bent degene die kan bepalen wat er met uw bezittingen gebeurt na uw overlijden. Daartoe bestaat een testament. In dat testament kunt u ook vastleggen wie voor de kinderen gaat zorgen als beide ouders overlijden. U bent wettelijk niet verplicht een testament op te stellen. Maar, u kunt niet zélf een testament opstellen. Dat moet in samenwerking met een notaris gebeuren, die uw testament inschrijft bij het Centraal Testamentregister. Na uw overlijden kan uw familie controleren of u een testament heeft en bij welke notaris. De inhoud van het testament is geheim. Daarvoor moet uw familie naar de notaris.
Uw wensen ten aanzien van zorg en financiën kunt u zelf vastleggen. Het is wél belangrijk dat de mensen aan wie u uw privézaken toevertrouwt, weten waar ze de benodigde documenten kunnen vinden.
Een handig hulpmiddel daarbij is de NabestaandenBox. AOW.nu heeft hier een korting van 13,5% bedongen wanneer u de kortingscode: AOW gebruikt!
In een levenstestament wordt de periode vóór uw overlijden vastgelegd. Wie mag financiële of medische keuzes voor u maken als u daar niet meer toe in staat bent? U geeft iemand daartoe een volmacht. Ook voor een levenstestament moet u bij een notaris zijn. Uw levenstestament wordt vervolgens door de notaris ingeschreven in het Centraal Testamentenregister en is daarmee formeel vastgelegd.
Volgens de wet mogen uw partner en kinderen u vertegenwoordigen bij een gesprek met een arts, indien u dat wenst. Bij afwezigheid van partner en kinderen, mogen broers en zussen dit overnemen. Daartoe hoeft geen levenstestament opgemaakt te worden.
Uitsluitend personen die wilsbekwaam zijn, kunnen een testament (laten) maken. De notaris stelt vast of u wel of niet wilsbekwaam bent. Als het testament is opgemaakt en achteraf blijkt dat u niet wilsbekwaam bent, is het testament ongeldig.
Eén testament is van betrekking op één persoon
Dat betekent dat u niet, gezamenlijk met uw partner, één testament kunt opmaken. Indien er onderwerpen zijn, die u gezamenlijk wenst te regelen, dan neemt u beiden in uw beider testament een clausule op. Het is dan raadzaam dezelfde notaris te raadplegen.
Samenwonen: wat betekent dat voor uw testament?
Woont u ongehuwd samen zonder geregistreerd partnerschap of notariële samenlevingsovereenkomst? Dan erft u volgens de wet niet van elkaar. Indien u dat wel wenst, kunt u dit via een testament regelen.
Het is mogelijk toekomstige situaties in uw testament op te nemen, bijv. als uw partner gaat hertrouwen of gaat samenwonen na uw overlijden.
Kindsdeel ná overlijden partner
In uw testament kunt u opnemen dat de kinderen hun kindsdeel pas kunnen opeisen als uw partner is overleden. Daartoe moet u, samen met uw partner, een samenlevingsovereenkomst hebben gesloten bij de notaris.
Indien u gehuwd bent of leeft binnen een geregistreerd partnerschap, gaat uw erfenis bij overlijden standaard naar uw partner. Dit is een standaard procedure. Daartoe heeft u dus geen testament nodig. De kinderen ontvangen het erfdeel ná overlijden van de langstlevende.
Een verblijvingsbeding zorg ervoor dat gemeenschappelijke bezittingen na overlijden van een partner niet worden verdeeld. De andere partner mag hiervan tot diens overlijden gebruik blijven maken. Daarna kunnen deze bezittingen worden verdeeld onder de erfgenamen.
Deze zgn. uitsluitingsclausule zorgt ervoor dat uitsluitend uw kind de erfenis ontvangt én behoudt. Stel dat uw kind gaat scheiden en het heeft bijv. afspraken gemaakt met zijn partner of heeft het vermogen geïnvesteerd in gemeenschappelijk bezit, dan zal uw kind úw nalatenschap met de (ex-) partner moeten delen.
Dat is mogelijk. Kinderen houden echter altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders, de zgn. legitieme portie. Dit betreft de helft van het erfdeel.
Digitale bestanden en social media accounts
Ook deze zaken kunt u testamentair regelen. Te denken valt bijv. aan het verwijderen van uw profiel op sociale media of het inrichten van een gedenkpagina.
Wie wikkelt uw nalatenschap af? Dat is vaak de langstlevende. Het kan echter ook iemand anders zijn. De langstlevende wordt daarmee, op een moeilijk moment, ontzien. De executeur regelt na uw overlijden praktische zaken, zoals bijv. het opzeggen van huur en abonnementen. Overleg met de executeur is raadzaam. Niet iedereen wil die zo belangrijke en vaak beladen positie innemen.
De executeur heeft recht op een vergoeding van 1 procent van de waarde van de erfenis. In uw testament kunt u echter ook een lagere of hogere vergoeding vastleggen.
Indien u denkt dat uw erfgenamen niet verstandig met uw erfenis kunnen omgaan, kunt u een bewindvoerder aanwijzen
Te denken valt daarbij aan de volgende situaties:
- u vindt uw erfgenaam nog te jong;
- uw erfgenaam is geestelijk gehandicapt;
- uw kind is jonger dan 18 jaar en u wenst niet dat uw (ex-)partner over de erfenis beslist.
In deze situaties beslist de bewindvoerder over de erfenis van deze erfgenaam. In uw testament geeft u aan tot welk moment de bewindvoerder dit mag doen. Daarna beschikt de erfgenaam zelf over de erfenis.
Een alternatief is een bancaire volmacht. Deze kunt u bij grote Nederlandse banken gratis regelen. U geeft dan aan wie uw bankzaken mag inzien en betalingen mag verrichten. De gevolmachtigde kan gebruik maken van een eigen pinpas. Dat kan handig zijn als u bepaalde dingen niet meer zelf kunt doen. Met alleen zo’n volmacht kunt u niet van bank veranderen. In tegenstelling tot een levenstestament, kunt u bij een bancaire volmacht geen toezichthouder aanwijzen.
Indien er iets in uw situatie verandert ten aanzien van uw partner, uw kinderen, de executeur of de bewindvoerder, kunt u uw testament via de notaris wijzigen.
Een codicil is een door u handgeschreven gedateerd document, waarin u nauwkeurig beschrijft wie u wat wilt nalaten. Dat kan om sieraden, kunst, meubilair of zelfs een kledingstuk zijn. Ook uw uitvaartwensen kunt u in een codicil vastleggen. Een huis of geld kunt u niet in een codicil opnemen. Op internet zijn gratis voorbeelden van een codicil te vinden.
- Behandelverbod
In een wilsverklaring kunt u aangeven wanneer u geen medische handelingen wilt (bijv. omdat u in coma ligt).
- Verklaring niet-reanimeren
U kunt bijv. vermelden dat u geen reanimatie wenst bij een hartstilstand. U kunt ook een speciale penning dragen waarop dit vermeld is. Uw verklaring moet door een arts of hulpverlener worden gerespecteerd.
- Schriftelijk euthanasieverzoek
U vermeldt dan wanneer u wenst dat een arts u helpt met sterven en beschrijft wat voor u ondraaglijk lijden is. Dit lijden moet uitzichtloos zijn. Indien relevant, beslist uw arts of uw situatie past bij alle zes zorgvuldigheidseisen van de wet. U heeft niet automatisch recht op euthanasie. De arts bepaalt uiteindelijk of er wel of niet tot euthanasie wordt overgegaan.
- Een vertegenwoordiger
U kunt een vertegenwoordiger aanwijzen die namens u spreekt als u dat niet meer kunt. Deze vertegenwoordiger mag met uw arts spreken en medische beslissingen voor u nemen. Dat mag uitsluitend indien u daartoe niet meer in staat bent. Dit geldt echter niet voor euthanasie. Dat mag uitsluitend als ú dat wenst.
- Medisch-wetenschappelijk onderzoek
In uw wilsverklaring kunt u aangeven of u wel of niet wenst uw organen af te staan voor medisch-wetenschappelijk onderzoek.
U kunt ook zonder tussenkomst van een notaris een levenstestament maken. Echter, niet alle bedrijven, zoals de bank bijv. accepteren dit. In alle geval dient uw verklaring duidelijk te zijn met vermelding met uw voornamen en achternaam, de dag waarop u het opstelde en uw handtekening.
Bespreek uw wilsverklaring regelmatig met uw arts. Wijzigen uw wensen? Bespreek deze met uw arts en uw dierbaren.
Bij een schenking gaat het om iets van waarde (bijv. geld of spullen) dat iemand zo maar ontvangt. De ontvanger hoeft er niets voor terug te doen. Of er aangifte schenkbelasting gedaan moet worden, hangt af van de waarde van de schenking. Ouders mogen in 2025 € 6.713,00 schenken aan hun kind. Dat kan ook een pleegkind of een stiefkind zijn.
De jaarlijkse vrijstelling voor alle anderen in 2025 is € 2.690,00, ongeacht of de schenker een grootouder, oom of tante of zelfs geen familie is. De ontvanger van de schenking betaalt tot dat bedrag geen belasting.
Let op: beide grootouders of beide ouders gelden als één schenker. Het kan dus niet zo zijn dat de (gescheiden) vader € 6.713,00 schenkt en de moeder separaat eveneens € 6.713,00.
Is de ontvanger op het moment van de schenking tussen de 18 en 40 jaar of heeft deze een geregistreerde partner tussen de 18 en 40 jaar, dan bedraagt de verhoogde vrijstelling € 32.195,00 (2025) eenmalig ter vrije besteding van de ontvanger.
Indien de ouders hun kind een schenking willen doen om een dure studie te volgen, dan bedraagt de eenmalige vrijstelling € 67.064,00. Hieraan zijn echter condities verbonden. Via de website van de Belastingdienst zijn deze condities eenvoudig in te zien.
Een schenking aan een kind kán gevolgen hebben voor diens erfrecht. Het kind hoeft die schenking niet af te trekken van zijn of haar erfdeel. Echter, een schenking aan het kind wordt meestal als ‘voorschot’ op diens erfenis gezien. Dan moet de schenking wel verrekend worden met het erfdeel. Daarmee wordt de gelijkheid tussen de kinderen gegarandeerd. Als de schenker echter niets over inbreng heeft bepaald, dan hoeft het kind de schenking dus niet te verrekenen.
Bedrijfsopvolgingsregeling en vrijstelling
U schenkt een bedrijf aan uw (klein)kind(eren) en deze zet(ten) het bedrijf voort? Zij kunnen dan een vrijstelling van schenkbelasting krijgen. Deze regeling heeft de bedrijfsopvolgingsregeling. De vrijstelling voor 2025 bedraagt maximaal € 1.500.000,00.
Diegenen die u beërft, dient over de erfenis erfbelasting te betalen. De erfbelasting is afhankelijk van de situatie en de hoogte van de erfenis.
Hieronder ziet u vrijstellingen erfbelasting 2025:
| Uw situatie | Bedrag vrijstelling 2025 |
| Echtgenoot, geregistreerd of samenwonend partner | € 804.698,00 |
| Kind, pleegkind of stiefkind | € 25.490,00 |
| Kleinkind | € 25.490,00 |
| Achterkleinkind | € 2.690,00 |
| Kinder met een beperking | € 76.453,00 (onder voorwaarden) |
| Ouder | € 60.359,00 (indien u en uw partner beiden erven is dit hetzelfde bedrag) |
| Andere erfgenaam, bijv. zus of vriend | € 2.690,00 |
Meer over erfbelasting vindt u hier.
Opvullegaat testament
In deze situatie kan de langstlevende ouder voor een andere optie kiezen. Hij of zij kan de keuze maken de kinderen uitsluitend een bedrag ter hoogte van de vrijstelling te laten erven. De rest kan dan ondergebracht worden in de eigen vrijstelling van € 804.698,00. Dat levert een flinke besparing op. Bij overlijden van de langstlevende ouder, erven de kinderen dan de gehele erfenis. Dan kunnen ze gebruik maken van de vrijstelling. De erfbelasting wordt dus niet alleen uitgesteld, ook wordt er stevig op bespaard.
Nu schenken of later vererven?
Een schenking maakt de erfenis kleiner. Gevolg is dat uw erfgenamen na uw overlijden minder erfbelasting betalen. Dat betekent echter wel dat u zich aan de jaarlijkse maxima dient te houden om te voorkomen dat de ontvanger schenkbelasting betaalt.
Een andere mogelijkheid om te erfenis kleiner te maken, is ‘schenken op papier’. U legt op papier vast dat u iemand een bedrag geeft over een bepaalde tijd. Dat doet u bijv. omdat u het geld nu niet kunt missen, of omdat uw geld ‘vastzit in uw huis’. Dit kan voordelig zijn. Ouders dragen dan hun vermogen over aan hun kinderen. Het op papier vastgelegde geschonken bedrag telt niet mee met de erfenis. Uw kinderen betalen daardoor minder erfbelasting. U dient de schenking echter wel bij de notaris vast te leggen én over het geschonken bedrag rente te betalen aan de ontvanger. De belastingdienst ziet de rente op papier namelijk als een schuld.
Schenker en ontvanger nemen beiden de schenking op papier op in hun aangifte inkomstenbelasting.
Uw schenking is een schuld. U heeft immers (nog) niets betaald aan de ontvanger. Daardoor betaalt u minder inkomstenbelasting. De ontvanger vult het bedrag van de schenking op papier in bij ‘uitgeleend geld en andere vorderingen’.
Overlijden kort na de schenking
Als u binnen 180 dagen na de schenking overlijdt, ziet de belastingdienst de schenking als deel van de erfenis. De waarde van de schenking telt dan mee als deel van de erfenis. De waarde van de schenking telt níet mee bij de waarde van de erfenis indien de ontvanger van de schenking:
- een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) is;
- één van onderstaande vrijstellingen voor de schenkbelasting gebruikt:
- de vrijstelling voor een vrij te besteden bedrag van € 32.195,00;
- de vrijstelling voor een dure studie van € 67.064,00;
- de vrijstelling voor de eigen woning voor 2024.
Bij een gift geeft u geld of goederen aan een goed doel of een instelling. Of een gift belastingtechnisch aftrekbaar is, hangt af van de instelling waaraan u de gift doet en op welke manier u dat doet. U mag een gift onder voorwaarden aftrekken als deze gift wordt gedaan aan:
- een algemeen nut beogende instelling (ANBI) of een culturele ANBI;
- een vereniging;
- een steunstichting sociaal belang behartigende instelling (SBBI).
U kunt uw gift op twee manieren realisern:
- als periodieke gift: u heeft dan vastgelegd dat u jaarlijks een gift doet aan een bepaalde instelling;
- als gewone gift: het betreft een eenmalige gift of u heeft niet vastgelegd dat u meerdere giften aan een bepaalde instelling gaat even.
U mag een gift aan een ANBI aftrekken in de aangifte inkomstenbelasting. Via de site van de belastingdienst kunt u controleren of de door u gekozen instelling inderdaad een ANBI is. Zo’n instelling kan bijv. ook een politieke partij zijn, mits die voldoet aan een aantal voorwaarden.
Indien u een gift doet aan een culturele ANBI mag u bij het berekenen van de aftrek het gegeven bedrag met 25% verhogen tot een maximum van € 1.250,00. Dit geldt voor periodieke en gewone giften.
Periodieke giften mag u helemaal aftrekken. Bovendien is voor particulieren de bovengrens voor de aftrekbaarheid van periodieke giften in de inkomstenbelasting behoorlijk verhoogd: van € 250.000,00 naar € 1,5 miljoen per 1 januari 2025. U krijgt niets in ruil voor uw periodieke gift en heeft deze niet contant gedaan. Echter, de belastingdienst spreekt pas van een periodieke gift als u minimaal vijf jaar lang een gelijk bedrag aan een goed doel schenkt en dat vooraf in een overeenkomst heeft vastgelegd. Als u echter niet langdurig gebonden wenst te zijn aan een gift, kunt u overwegen uw gift eenmalig te doen. Dat betekent slechts één maal met de drempel geconfronteerd worden en daardoor meer belasting kunnen aftrekken.
Voor gewone giften geldt een drempel en een maximum. Het bedrag boven de drempel mag u aftrekken, echter niet meer dan het maximum bedrag. Deze bedragen zijn afhankelijk van uw drempelinkomen. Dat is de totaalsom van uw inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3. Als u online uw belastingopgave indient, heeft de belastingdienst dit drempelbedrag al ingevuld.
Naast de gift bestaat er nog een natuurlijke verbintenis. Mocht een kind of samenwonende partner plotseling in financiële nood zijn, dan kan de ander diegene helpen op basis van fatsoen en moraal. De financiële ondersteuning is dan geen gift, maar een natuurlijke verbintenis. Let op: de fiscus interpreteert dit niet altijd als een gift. Een en ander is sterk afhankelijk van uw situatie.
Een uitvaartverzekering dekt kosten van de uitvaart en zorgt ervoor dat uw nabestaanden ontlast worden in het geval van overlijden. Bij Dela heeft u al een uitvaart verzekering voor € 25,90 bij een leeftijd van 65 jaar en ook op hogere leeftijd kunt u deze aanvragen. Raadpleeg hiervoor bijvoorbeeld de informatie van Uitvaartverzekering.nu
Op onze website vindt u een overzicht van diverse verzekeraars en hun premies. U kunt dan zien welke verzekering het beste bij u past!
Uitvaartverzekeringen vergelijken
Indien een AOW-gerechtigde overlijdt, hebben sommige nabestaande(n) recht op een AOW-uitkering. Dit is een uitkering van eenmalig één maand bruto AOW-uitkering, plus het nog niet uitgekeerde vakantiegeld dat is opgebouwd. Omdat de AOW vooruit wordt betaald, wordt dit bedrag verrekend met eventueel al uitgekeerde AOW in de maand van overlijden.
- Indien uw AOW-gerechtigde partner overlijdt, ontvangt u in sommige gevallen een overlijdensuitkering. De hoogte daarvan is verschillend. De AOW-uitkering voor diegene die achterblijft stijgt van samenwonend naar alleenstaand, een stijging van ongeveer € 500,00 bruto per maand.
- Indien de AOW-gerechtigde overledene geen partner had, dan ontvangen uitsluitend de kinderen die jonger zijn dan 18 jaar of de persoon die een gezamenlijke woning bewoonde met de overledene tot de dag van overlijden een overlijdensuitkering.
- Indien de AOW-gerechtigde overledene uitsluitend met volwassen of geen kinderen woont, is er meestal geen recht op een overlijdensuitkering.
Let op: indien er teveel is uitbetaald, omdat de AOW vooruit wordt betaald, moeten de nabestaanden het verschil terugbetalen aan de Sociale Verzekeringsbank.
Wlz-clausule voor als u eventueel naar een verpleeghuis moet
Iemand die in een verpleeghuis gaat wonen, moet een eigen bijdrage betalen. De hoogte daarvan is afhankelijk van het inkomen en vermogen. Afhankelijk van uw situatie, betaalt u een hoge of lage bijdrage. Indien u nog een thuiswonende partner heeft, betaalt u een lage eigen bijdrage. Maar indien dat niet zo is en u moet langer dan vier maanden in een verpleeghuis verblijven, dan geldt voor de eerste vier maanden een lage bijdrage. Daarna betaalt u een hoge eigen bijdrage. De hoogte van uw eigen bijdrage is gebaseerd op uw inkomen en vermogen van twee jaar eerder. Omdat in 2023 de AOW-uitkeringen stegen, is ook de eigen bijdrage in 2025 (sterker) gestegen dan gewoonlijk. De eigen bijdrage kan oplopen tot nagenoeg € 3.000,00 per maand.
U kunt zich voorbereiden op het moment dat u daadwerkelijk naar een verpleeghuis zou moeten. Dat kan door een speciale Wlz-clausule op te nemen in uw (levens)testament. Hierin kunt u dus vooraf notarieel uw wensen vastleggen. Met deze clausule kunt u op een gepland moment al afstand doen van uw vermogen, zodat uw erfgenamen daar dan aanspraak op kunnen maken. Daarmee kunnen de erfgenamen de erfenis eerder opeisen, úw vermogen daalt en daarmee ook de eigen bijdrage voor een verpleeghuis.
Maar, hierboven meldden we het al. De hoogte van uw eigen bijdrage is gebaseerd op uw inkomen en vermogen van twee jaar eerder. Dat betekent dat als u dit jaar, 2025 dus, opgenomen wordt in een verpleeghuis en uw erfgenamen uw erfenis opnemen, uw vermogen weliswaar daalt, maar uw eigen bijdrage pas in 2028 daalt. Voor de tussenliggende jaren 2026 en 2027 is een eventuele aanpassing mogelijk. Hierbij wordt gekeken naar het huidige inkomen. Daar zijn echter voorwaarden aan verbonden. De volgende vraag is: bent u tegen 2028 nog in leven? Kunt u de hoge bijdrage gedurende de hele periode blijven betalen? Een overweging waard, voordat u een Wlz-clausule in uw (levens)testament opneemt.
Lees meer over: