AOW en eenzaam? Pak eenzaamheid aan en blijf (nuttig) bezig!

Vandaag een best beladen onderwerp: eenzaamheid. Eenzame mensen ervaren een gemis aan een hechte, emotionele band met andere mensen en hebben minder contact met anderen dan ze wensen. Gevolg zijn gevoelens van leegte, verdriet, angst, geïsoleerd zijn van anderen, en/of zinloosheid. Dit leidt vaak tot lichamelijke en/of psychische klachten. Eenzaamheid komt meer voor dan men denkt. Hieronder kunt u daarover meer lezen.

De positieve boodschap is echter: er is iets aan te doen! En dat is niet eenvoudig! AOW.nu is zich terdege bewust van het isolement waarin eenzame mensen zich bevinden. Wij eindigen daarom deze informatie met vele tips om te proberen ‘het tij te keren’. En lukt het niet alleen? Er zijn vele instanties die daarbij kunnen helpen!

Klik snel door naar:

Wat is eenzaamheid?

Eenzaamheid maakt dat de verbindingen met anderen niet voldoende, niet gezond zijn. Eenzaamheid heeft te maken met een connectie die gemist wordt. 49 Procent van de Nederlandse volwassenen voelt zich eenzaam. Eén op de zeven Nederlanders voelt zich erg eenzaam. Bij jongeren in de leeftijd van 16 tot en met 25 jaar is dat zelfs 25 procent. Eenzaamheid komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Bij sterke eenzaamheid zijn er echter nauwelijks verschillen. Het percentage eenzamen neemt toe vanaf 75 jaar.

Van alle 75-plussers tot 84 jaar voelt 52 procent zich eenzaam. Van de 85-plussers voelt 63 procent zich eenzaam. Bij deze laatste leeftijdscategorie is het aandeel vrouwen en mannen ongeveer gelijk.

Ieder mens wil zich op de een of andere manier met anderen verbonden voelen, maar heeft daarin een eigen individuele behoefte. Er zijn mensen die graag alleen leven. Er zijn ook mensen die een enorm grote behoefte hebben aan voortdurend mensen om zich heen. Gemiddeld vinden mensen het aangenaam zo’n drie goede vrienden te hebben. Er zijn mensen die heel fysiek zijn in hun contacten. Er zijn echter ook mensen die platonisch bijzonder intieme relaties kunnen hebben, met alle variaties daartussen.

Oorzaken van eenzaamheid kunnen persoonlijke factoren zijn. Er is sprake van een gebrek aan bijv. sociale vaardigheden of gezondheidsproblemen. Ook veranderingen binnen het sociale netwerk kunnen eenzaamheid veroorzaken. Dat gebeurt bijv. bij het overlijden van een naaste, een verhuizing of een scheiding. Maatschappelijke oorzaken, bijv. sociale uitsluitingc kunnen ook leiden tot gevoelens van eenzaamheid.

Vele landelijke organisaties zoals bedrijven, koepelorganisaties, zorg en welzijn, maatschappelijke organisaties en overheidsinstellingen hebben zich gezamenlijk ten doel gesteld eenzaamheid aan te pakken. Gezamenlijk vormen zij de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid.

Eenzaamheid is een situatie die meer voor komt dan men zou denken. Dat was voor AOW.nu dan ook de reden daar in deze mailing aandacht aan te besteden.

Via onze partner Soos, kunt u leeftijdsgenoten ontmoeten. U kunt met hen chatten, afspreken of bellen. Soos mag u 14 dagen gratis uitproberen.

Typen eenzaamheid

Sociale eenzaamheid: een gemis aan betekenisvolle relaties (kennissen, collega’s, buurtgenoten, mensen met dezelfde belangstelling, mensen om gezamenlijke activiteiten te ondernemen). Sociale eenzaamheid komt in de regel voor bij mensen die problemen hebben in sociale situaties (bijv. verlegenheid, sociale onhandigheid).

Emotionele eenzaamheid: een groot gemis aan een emotioneel hechte band met bijv. een partner, familieleden of vrienden. Emotionele eenzaamheid komt van binnenuit.

Existentiële eenzaamheid: gevoelens van verdriet en leegte, een sterk gemis aan zingeving in het leven. Zich verloren voelen, er niet meer toe doen, zelfisolatie.

Oorzaken van eenzaamheid bij ouderen

Eenzaamheid, we noemden het al, is persoonlijk. Op oudere leeftijd worden mensen vaak met ingrijpende levensgebeurtenissen geconfronteerd. Dat gebeurt bijv. als de pensioengerechtigde leeftijd start, als afscheid genomen moet worden van dierbaren, als ziektebeelden ontstaan, als het rijbewijs niet meer verlengd wordt. Deze levensgebeurtenissen kunnen het levensgeluk en welzijn verminderen en eenzaamheid veroorzaken.

Een andere belangrijke oorzaak van eenzaamheid bij ouderen is het verlies van mobiliteit. Iemand die niet mobiel is, is vaak aan de woning gebonden. De leefwereld wordt kleiner. Dat geldt ook voor het sociale netwerk. Ook beperkte of geen digitale vaardigheden vergroten de kans op eenzaamheid.

Eenzaamheid kan ook seizoensgebonden zijn. Meer ouderen zijn eenzaam in de zomer. Hun kinderen, vrienden en overige familieleden zijn dan vaak met vakantie. Ook veel ouderenverenigingen hebben dan zomervakantie. Dit is de zgn. zomereenzaamheid. En dan niet te vergeten: Kerstmis. Alles is gericht op gezamenlijk kerstfeest vieren. Dat versterkt de gevoelens van eenzaamheid voor senioren, die dan vaak alleen zijn.

Eenzaamheid is ernstig. Eenzaamheid verhoogt het risico op dementie. Eenzaamheid maakt dat ouderen vaak minder gaan bewegen met alle gevolgen van dien.

Signaleren van eenzaamheid

Het signaleren van eenzaamheid is niet eenvoudig, maar hoe eerder men eenzaamheid (h)erkent, hoe meer men voor zichzelf en de ander kan doen. Eenzame mensen melden zich vaak niet zelf. Het (h)erkennen van de signalen is dus van enorm belang.

Lichamelijke signalen:

vermoeidheid;
futloosheid;
uitgeblust voelen;
slaapproblemen;
spierspanning;
verminderde of gebrek aan eetlust.

Psychische signalen:

het zelfbeeld is negatief;
weinig zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen;
gevoelens van zinloosheid;
gevoelens van teleurstelling, verdriet;
geen ondernemingslust;
gevoelens van uitzichtloosheid;
gevoelens van onrust;
moeilijke concentratie;
gevoelens van boosheid en verbittering.

Sociale signalen:

weinig sociale contacten (familie, vrienden, buurt);
geen hobby’s of lidmaadschap van een vereniging, groep of club.

Gedragsmatige signalen:

moeite met alleen thuis zijn;
moeite met huishoudelijk werk;
sociale onhandigheid;
verlegenheid;
erg op zichzelf gericht zijn;
voortdurend op zoek zijn naar contacten;
vermijdingsgedrag en mensen niet ‘dichtbij laten komen’;
aandacht opeisen en claimen;
contacten afdwingen door hulp te vragen;
verslechterde zelfzorg;
misbruik verdovende middelen (bijv. alcohol, roken).

Deze signalen hoeven niet altijd te betekenen dat iemand eenzaam is. Ze kunnen ook een uiting zijn van een depressie of bijv. een beginnende dementie. Indien u zelf deze signalen vertoont, neem dan contact op met een deskundige, die u kan ondersteunen. Indien u signalen bij iemand anders herkent, overleg dan met de persoon in kwestie om met een deskundige te praten. Een en ander is natuurlijk afhankelijk van de relatie die u met de eventueel eenzame persoon heeft.

Er zijn verschillende manieren om met eenzaamheid om te gaan. Men kan een deskundige raadplegen. Men kan er zélf iets aan doen. Er kan hulp gehaald worden bij familieleden, vrienden, buren of hulpverlenersorganisaties.

Een kopje koffie en bingo helpen niet

Natuurlijk is het heel lief iemand aandacht te geven. Maar, eenzaamheid brengt een verandering teweeg in de hersenen van mensen. Die verandering, die de verbinding naar anderen bemoeilijkt, is niet met een kopje koffie of een uurtje bingo op te heffen. Maar ook uitslúitend praten over wat de eenzame persoon denkt en voelt, maakt dat deze sterk geconfronteerd wordt met de eigen eenzaamheid. Belangrijk is de nadruk te leggen op wat wel als (enigszins) positief wordt ervaren. Kortom: eenzaam zijn is zwaar. Aan eenzaamheid werken is dat ook. Het doel is immers te leren hoe zinvolle relaties aan te gaan en ze te behouden.

Wat kunt u er zelf aan doen?

Schrijf uw gedachten op. Kijk er goed naar. Zijn ze te relativeren? Wat gaat er wel goed? Wat is minder? Waar wordt u blij van? Probeer elke dag iets positiefs te vinden. Dat kan het zonnetje zijn dat schijnt, een vogel die mooi zingt, mooie muziek, een lach van iemand, er zijn vele dingen. Het is belangrijk ze te zién! Noteer ook de mooie ervaringen!
Denk terug in de tijd. Wat deed u als puber of jong volwassene? Waar hield u van? Wat verwachtte u van de toekomst? Wat was uw hobby? Welk beroep wenste u? Misschien is het goed de draad van de gedachten en wensen van toen, nog eens op te pakken.
Eigenlijk betekent de vorige omschrijving: ondernéém iets. Op de bank blijven zitten, helpt niet. Sterker nog, het verergert de gevoelens van eenzaamheid. Doe iets nuttigs, het doet uzelf en een ander goed!
Doe dingen waar u echt blij van wordt, bijv. een luxe bad, een sauna, een spa, de kapper, een uitje naar een plek die u al een hele tijd wenste te bezoeken.
Misschien staan er dingen op uw verlanglijstje die u niet heeft ondernomen, bijv. een bezoek aan een museum, dat mooie boek lezen, of een dagje met uw kleinkind uitgaan. Het is maar een greep uit vele mogelijkheden!
Maak een lijstje van oude contacten die misschien verwaterd zijn. Zijn er mensen die u nog wel eens zou willen zien of spreken? Bel of mail ze. Meestal zijn ze blij verrast.
Geneer u niet en vraag hulp. Mensen helpen in de regel graag.
Zoek iedere dag de buitenlucht op, wandel, fiets, zoek de natuur op. Naar buiten gaan is gezond, geeft balans en vermindert stress. Houd u zelf gezond!
Dat ‘gezond houden’ geldt ook voor voeding en verzorging.
Breng routine in de dagen aan. Maak onderscheid tussen een werkdag, waarin u bijv. uw huis schoonmaakt, de tuin onderhoudt enz., en een vrije dag. Maak van de zondag een ‘zondag’.
Veel gemeenten ontwikkelen activiteiten voor mensen die op zoek zijn naar sociale contacten. Op eentegeneenzaamheid.nl treft u een overzicht van sociale activiteiten aan.
Spreek met uw huisarts, de wijkverpleegkundige of iemand van de gemeente. Vertel over hoe u zich voelt en durf hulp te vragen.
Een mooi sociaal contact is vrijwilligerswerk (buurt, sportclub, bewonersvereniging, kerk enz.). U helpt anderen en u zelf.
Bel de telefonische hulplijn of chat wanneer u zich eenzaam voelt. Deze is 24 uur per dag bereikbaar. De informatie die u geeft, blijft vertrouwelijk. Het telefoonnummer van de Luisterlijn is 088 07 67 000 (normaal tarief). Via de website van de Luisterlijn kunt u ook chatten met een vrijwilliger van de Luisterlijn.
Neem deel aan activiteiten van hulporganisaties, zoals Humanitas, Leger des Heils, Nationaal Ouderenfonds. Op de website eentegeneenzaamheid.nl vindt u een overzicht van diverse organisaties.

Via onze partner Soos, kunt u leeftijdsgenoten ontmoeten. U kunt met hen chatten, afspreken of bellen. Soos mag u 14 dagen gratis uitproberen.

Zich nuttig voelen is het beste medicijn tegen eenzaamheid

AOW.nu meldde eerder al over woongroepen voor ouderen die iets voor elkaar doen. De één is goed in tuinieren, de ander was in diens werkzame leven accountant, de ander is een keukenprins(es). Binnen dergelijke groepen zijn er geen verplichtingen. Iedereen is vrij. Uit de praktijk blijkt echter dat mensen het prettig vinden iets voor elkaar te kunnen betekenen. Ieder laat op zijn of haar eigen manier zien ergens goed in te zijn en krijgt daar waardering van anderen voor. Als iemand het gevoel heeft ergens een bijdrage aan te kunnen leveren, gaat deze persoon zich zinvol en nuttig voelen.

Dit hoeft zich niet uitsluitend tot een woongroep te beperken. Samen muziek maken, zelf genieten en met anderen genieten. Het (klein)kind dingen leren die voor het leven belangrijk zijn. De tuin van het wooncomplex (mede) onderhouden. Boodschappen doen voor de buurman of buurvrouw, die dat zelf niet meer kan.

Vrijwilligerswerk als medicijn tegen eenzaamheid

Vrijwilligerswerk is een mooie en zinvolle manier om nieuwe mensen te leren kennen. Vrijwilligerswerk is er in vele varianten. Dat geldt ook voor de omvang van het vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk doen kan bijv. in een buurthuis, sportclub, bewonersvereniging, natuurorganisatie, geven van taalles, helpen bij de voedselbank, er zijn mogelijkheden te over. Nuttig vrijwilligerswerk is niet alleen goed voor anderen, maar geeft ook een sterker gevoel van eigenwaarde. Vrijwilligerswerk is ook te vinden via websites zoals NLvoorelkaar, Thuisgekookt en NL Cares.

Bouw een sociaal netwerk op

Ga eropuit! Nieuwe contacten vindt u niet thuis, maar misschien wel in het buurthuis, het museum of de bibliotheek.
Misschien wordt er binnenkort in uw gemeente een activiteit georganiseerd die u aanspreekt. Door heel Nederland zijn organisaties die activiteiten opzetten voor mensen die andere mensen wensen te ontmoeten. Ga er eens naartoe! Misschien loopt daar een aardig iemand rond met wie u een mooi contact kunt opbouwen.
Zoek naar clubs, groepen, evenementen in uw buurt die uw interesse hebben, bijv. een boekenclub, handwerk, seniorenvereniging, gezamenlijk muziek maken.
Blijf actief in uw buurt. Een lidmaatschap van een buurtvereniging bijv. maakt dat u bijdraagt aan het woon- en leefgenot in uw buurt. Bovendien legt u ook hier weer nieuwe contacten.
Schrijf u in voor cursussen die u interesseren, zoals bijv. koken, tuinieren, kunst of technologie.
Schrijf u in voor een fysieke activiteit. Dat is gezond voor lichaam en geest én brengt u in contact met anderen. Denk daarbij aan een wandelclub, zwemmen of yoga.
Denk eens na over een huisdier, mits uw gezondheid en uw woonomgeving het toelaten. Een huisdier kan gezelligheid, maar ook een gevoel van verantwoordelijkheid geven.
Online contact leggen kan ook, bijv. via SooS. Deze organisatie biedt speciale on- en offline programma’s aan voor 60-plussers.
Te denken valt bijv. ook aan Max Meetingpoint. Hier ontmoet u leeftijdsgenoten met wie u kunt mailen en chatten. Misschien leidt dit tot het ondernemen van gezamenlijke activiteiten. Hieraan zijn geen kosten verbonden.
Een andere onlinemogelijkheid is Klup. Dit is een app om online contact te leggen en offline leeftijdsgenoten tijdens gezellige activiteiten te ontmoeten. U kunt via de Klup-app connectie maken en contact onderhouden met andere ‘kluppers’. Hieraan zijn kosten verbonden.
Het platform Nieuwe Mensen Leren Kennen organiseert verschillende activiteiten en evenementen door geheel Nederland. Ze zijn altijd ingedeeld naar leeftijdsgroep. Het lidmaatschap is de eerste twee maanden gratis. Daarna kost het € 5,50 per maand.
En als laatste: een dagboek bijhouden kan een hele goede manier zijn om gevoelens te verwerken en op ervaringen te reflecteren. Het is een goede methode om uw gedachten te ordenen.

Zingeving bij ouderen

Zingeving gaat over de manier waarop zin gegeven wordt aan het (persoonlijke) bestaan. Zingeving is het tegenovergestelde van zinloosheid. Wie weinig zin ervaart, is somber, moe, niet gemotiveerd. Wie wel zingeving ervaart, is geestelijk sterker, flexibeler en gaat beter met tegenslagen om.

Uit diverse onderzoeken en studies blijkt dat het belangrijk is om van betekenis te blijven voor zichzelf en anderen. Het succes van zingeving bij ouderen is afhankelijk van het vermogen zich aan te passen aan de veranderende levensomstandigheden die het ouder worden met zich meebrengt (bijv. omgaan met de gevolgen van een beperking of een aandoening). Het succes van zingeving is ook afhankelijk van de mate van regievoering over het eigen leven, sociale contacten en het ontdekken en gebruiken van de eigen talenten. Wat wilt u met uw leven? Weet u wat belangrijk voor u is en leeft u daarnaar? Vindt u zichzelf de moeite waard of heeft u het gevoel dat u geleefd wordt? Voelt uw leven als een begrijpelijk verhaal, of was het onoverzichtelijk en chaotisch? Voelt u zich verbonden met anderen en deel van een groter geheel? Een zinvol leven is ook genieten van de dag, de mooie dingen zien, de minder mooie dingen proberen te veranderen. Als dat niet kan, accepteren dat het zo is en focussen op het positieve. Dat klinkt gemakkelijk, maar dat is het niet. Maar, het is te leren!

Ouder worden en gelukkig zijn

Ouder worden roept vaak vragen op. Hoe de dag en de dagen en maanden daarna zinvol in te vullen? Uit onderzoek blijkt echter dat geluk niet afneemt bij het ouder worden. Vaak is er zelfs sprake van meer tevredenheid. En dat is bijzonder, omdat ouderen toch meer reden voor somberheid zouden kunnen hebben: ze hebben vaak al dierbaren verloren, de gezondheid wordt wat minder enz.

Ouderen hebben minder pieken en dalen in hun gevoelens. Ze raken wat minder snel opgewonden en van streek. Ze zijn minder vaak somber of depressief. Ze laten zich niet zo gemakkelijk ‘uit het lood slaan’. Ze kunnen nog net zo gelukkig zijn als jongeren. Uit een van de grootste studies naar geluk, uitgevoerd door de Universiteit van Chicago, blijkt dat we steeds gelukkiger worden. Volgens deze studie worden mensen met elke tien jaar die ze ouder zijn, 5 procent gelukkiger. En dat is goed voor de lichamelijke gezondheid. Gelukkige mensen leven zelfs zeven tot tien jaar langer dan mensen die niet gelukkig zijn. Belangrijk is echter wel bézig te blijven en het brein ook nog werk te laten doen. Dat bezig blijven hoeft niet een uitdrukkelijk nut te hebben, het moet echter wel plezierig zijn.

Een combinatie van persoonlijke groei, acceptatie en kunnen onderkennen wat echt belangrijk is in het leven, resulteren daarmee in een toename van geluk op oudere leeftijd. Helaas ervaart niet elke oudere dat zo. Voor velen is het ouder worden echter wél een tijd van grotere tevredenheid en vreugde. Als dat gevoel er is, krijgt eenzaamheid nauwelijks kans!

Kent u iemand die eenzaam is?

Hierboven noemden we al de signalen van eenzaamheid. Misschien herkent u één of meerdere signalen bij een ouder iemand uit uw omgeving?

Knoop een gesprekje aan als u daartoe de kans krijgt.
Nodig diegene af en toe uit voor een kopje koffie.
Help bij een klusje in huis en klets een beetje samen.
We noemden het al eerder: iedereen is graag van betekenis. Misschien kan de ander ú met iets helpen? Vraag dan hulp. Voor de ander betekent dat een beter gevoel van eigenwaarde.

En tot slot:

10 Tips om geestelijk en lichamelijk gezond oud te worden en te blijven

Het Trimbos Instituut meldt:

Doelen stellen.
Bewaar uw gevoel voor humor en wees niet lang boos.
Zorg voor voldoende beweging.
Zorg voor voldoende slaap.
Probeer te leren van verliezen, teleurstellingen en tegenslagen.
Koester vriendschappen en onderhoud uw contacten.
Denk regelmatig aan alles waar u dankbaar voor of trots op bent.
Streef ernaar om te zorgen voor mensen of dieren.
Wees matig met eten en eet minstens tweemaal per week vis.
Geniet van de kleine dingen van het leven.

N.B. Als u meer informatie over deze tien tips wenst, ga dan naar de website van het Trimbos Instituut. U treft een uitgebreide toelichting per tip aan.

(Bronnen: rijksoverheid, leger des heils, zorg+welzijn, vzinfo, zorgvoorbeter, faktor5.nl. flowmagazine.nl, weliswaar.be, zorgvoorbeter.nl, solidaris.nl, plusonline.nl, essenburgh.nl, nji.nl, eentegeneenzaamheid.nl, ouderenfonds.nl, antwerpen.be, nidi.nl, senioren.net, leefjepensioen.nl, liemora.nl, trimbos-instituut.nl)

Lees meer over: